نگاهی به سیستم آموزشی – پژوهشی آفتاب
نگاهی به سیستم آموزشی – پژوهشی آفتاب
آفتاب یک سیستم آموزشی نیست بلکه انقلابی بر علیه نظام کهنه حافظه محور است
آموزش نوعی برقراری ارتباط میان مربی و نو آموز است و تا زمانی که ارتباطی منطقی چه از جهت کلامی و چه از جهت منطقی و چه از لحاظ احساسی بین آنها برقرار نشود، فرایند آموزش و آموختن محال و غیرممکن بوده و بی تردید به شکست می انجامد...
آفتاب یک شیوه های جدید آموزشی به منظور برقراری ارتباط بیشتر و بهتر میان مربی و نو آموز است؛
روانشناسان معتقدند آن چه کودک را به فراگیری بیشتر و بهتر تشویق می کند، اشتیاق او برای حضور در کلاس یادگیری و اطمینان از آزادی عمل در حین فراگیری است، به این معنی که نو حضور فعال در کلاس را نوعی آزادی تلقی کرده و این آزادی او را برای حضور در کلاس مشتاق می کند. مهمترین هدف برنامه آفتاب نیز همین است که بتواند با ایجاد یک شرایط تجربه – بازی محور و دادن آزادی در راه رسیدن به هدف به کودکان کمک کند تا به طور کامل از حضور در کلاس لدت ببرند
پژوهشگران آموزشی دریافتند بهترین شیوه های آموزشی که می تواند به نحو مؤثری ارتباط بین مربی و نو آموز و مباحث درسی را تداوم بخشد عبارت است از: آموزش گروهی، آموزش غیر مستقیم، آموزش بازی محور و آموزش ترکیبی یا مختلط و همچنین آموزش تجربه محور و خلاقیت محور و تفکر محور است .
نحوه کار مربی و نو آموزان در سیستم آموزشی – پژوهشی آفتاب
روش اول )))
گرده همایی یا روش کنفرانسی
«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، مربی مسئول دادن اطلاعات به نو آموزان است. در حالیکه در این روش اطلاعات توسط نو آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص کند که نو آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یک موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش مربی در کنفرانس صرفاً هدایت و اداره کردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است که منجر به انحراف از موضوع کنفرانس و روال منطقی آن شود.
در برنامه آفتاب برای تمامی مباحثی که می خواهیم کودکان را آشنا کنیم . موضوعاتی برای تحقیق و کنفرانس در کلاس طراحی شده است . البته آفتاب انتظار ندارد که یک کودک چند ساله بتوانند اطلاعات بسیار زیادی را در کلاس ارائه دهد . اما ذات این که بتواند در محیط غیر آموزشی مثل خانه از بزرگتر ها سوالاتی در مورد بحث بعدی کتابهای خود را مطرح کند و فردا این فرصت را در کلاس داشته باشد که بتواند گنجینه اطلاعات خود را بیان کند می تواند به یادگیری او کمک به سزایی کند .
باری روش کنفرانسی یکی از روش های فعال یاد گیری است که امروزه در سیستم های پیشرفته و نوین آموزشی دنیا به صورت به صورت جدی پیگیری می شود .
روش دوم )))
روش چند حسی یا مختلط
. استفاده از این روش مستلزم به کار گرفتن همه حواس است و جریان یادگیری از طریق تمام حواس صورت می گیرد . از طریق این روش می توان , مطالب و مهارتها را درک کرد , ارتباط موثرتری برقرار کرد , مهارتها و مطالب را از یک موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیری روش چند حسی به طور کلی از همه حواس استفاده می شود,
75 % از مجموع یاد گیری ما از طریق دیدن است
13. % از مجموع یادگیری ما از طریق شنیدن است
6% از مجموع یادگیری ما از طریق لمس کردن است
3% از مجموع یادگیری ما از طریق چشیدن است
3% از مجموع یادگیری ما از طریق بوییدن است
با توجه به نکات بالا آفتاب برای بالا بردن راندمان آموزشی خود دست به تولید اولین و کامل ترین مجموعه مولتی مدیای آموزشی برای کودکان زیر هفت سال زده است .
در برنامه مولتی مدیای آفتاب برای تک تک واحد های درسی یک کلیپ پنج دقیقه ای طراحی شده است که به طور کامل به معرفی موضوع کلاس می پردازد .
برای مثال اگر قرار است در این جلسه کودکان با گاو آشنا شوند . ابتدا کلیپی از زندگی گاو ها را می بینند که در آن به طور کامل زندگی یک گاو از کودکی تا بزرگ سالی را نشان می دهد و همچنین غذای مورد علاقه او محل زندگی او و در نهایت دلیل اینکه چرا گاو برای ما موجود مفیدی است و چه سودی برای ما دارد . نشان داده می شود تا کودکان ا ز طریق قدرت دیداری و شنیداری خود به تحلیل زندگی گاو بپردازند
مرحله بعدی آوردن یک تکه چرم می باشد تا کودکان بتوانند روی آن دست بکشند و درک خود را کامل تر کنند و در مرحله بعد خوردن شیر و پنیر و ... است .
برای کلیه مباحثی که در سیستم آموزشی و پژوهشی آفتاب مشخص شده است جدولی مشابه طراحی شده است که مربی با دست باز تر به آموزش بپردازد.
روش سوم )))
روش حل مسئلــــه
این روش یکی از روشهای فعال تدریس است. البته مسئله به معنی مشکل و معضل نیست بلکه رسیدن به هدف در هر اقدامی, به نوعی حل مسئله است . در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام می شود و منجر به یادگیری اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدا مربی باید مسئله را مشخص, سپس به جمع آوری اطلاعات توسط نو آموزان پرداخته شود, و بعد از جمع آوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوری شده نو آموزان فرضیه سازی و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیری شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر به بارش یا طوفان فکری گردد. یعنی اگر مربی روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد, نو آموزان می کوشند تا برای حل مسئله با استفاده از تمام افکار و اندیشه هایی که دارند, در کلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند.
برای مثال در برنامه آموزشی پژوهشی آفتاب قرار است طبق روش حل مسئله کودکان را حس غم آشنا کنیم . مربی عکس یک فیل غمگین را به کودکان نشان می دهد و از کودکان می پرسد که این فیل چه اخساسی دارد . و بعد با پرسیدن اینکه به نظر آنها چرا عمگین شده است به جمع آوری اطلاعات کودکان می پردازد و در مرحله بعد با پرسیدن این سوال که چگونه می توان این احساس را از او دور کرد از کودکان می خواهد تا فرضیه های خود را مطرح کنند و در نهایت فرضیه ها را به طور عملی به بحث می گذارد تا نتیجه گیری حاصل شود .
روش چهارم )))
روش خلاقیت محور
روش تدريس مبتني بر خلاقيت، اندك زماني است كه مورد توجه قرار گرفته است. در روش تدريس مبتني بر خلاقيت، تلاش بر اين است كه شيوه خلاقانه عمل كردن از سوي معلم و دانش آموز باز نموده شود. معلم بايد با استفاده از روش تدريس حاضر به گونه اي تدريس كند كه بتوان با شاخص هاي خلاقيت آن را خلاقانه ناميد. دانش آموزان هم بايد در فراگيري از راه هاي خلاقانه بهره گيرد.
روش تدريس مبتني بر خلاقيت، اندك زماني است كه مورد توجه قرار گرفته است. اوج توجه به روش تدريس مبتني بر خلاقيت پس از دهه ي 1980 بوده است. ولي بيشترين توجه به خلاقيت از حدود نيمه دوم قرن بيستم آغاز شده است. ج.پ.گيلفورد از پيشگامان پژوهش در زمينه خلاقيت بوده و – پژوهش هاي زيادي را در اين باره انجام داده است. در آغاز كار، تعاريف زيادي از سوي كسان زيادي درباره ي خلاقيت ارائه مي شد و برداشت هاي متفاوتي هم از آن در ميان بود. براي مثال، رابرت . ام . گانيه بر اين باور بود كه خلافيت گونه اي از حل مسئله است. و تعاريف زير از خلاقيت به عمل آمده است:
1. خلاقيت، سيالات، انعطاف پذيري و اصليت را شامل است.
2. خلاقيت در هم كردن عناصري متناسب و جدا از هم است كه به منظور كسب سود انجام مي گيرد.
3. خلاقيت انجام دادن كاري نو است كه از سوي گروه ها يا افرادي مورد توجه قرار مي گيرد، يا آنكه براي برآوردن نيازي استفاده مي شود.
هر كدام از تعاريف فوق را مي توان از ديدگاه هاي گوناگوني نقد كرد و يا مي توان ايراداتي به آنها وارد كرد. ولي با اندك مسامحه اي مي توان تا حدودي هر كدام از تعاريف ياد شده را پذيرفت و با بيان شرط هايي آنها را قابل استفاده كرد. در ادامه شرط هاي خلاقيت و كار خلاق مي آيد
اما آنچه در برنامه آموزشی پژوهشی آفتاب به عنوان خلاقیت یاد می شود . بالا بردن قوه تخیل و ایجاد روش های جدید و مافهیم جدید و شکل تازه بخشیدن به مفاهیم کهنه است .
برای مثال مربی بعد از آشنا کردن کودکان با کره جغرافیایی و نشان دادن مرز های کشور های مختلف از کودکان می خواهد تا تصور کنند که روی اقیانوس آرام در حال پرواز با یک هواپیما هستند که نا گهان یک جزیره می بینند که در هیچ نقشه ای ثبت نشده است . مربی به کودکان توضیح می دهد که می توانند آن جزیره را ثبت کنند و خود رئیس و پادشاه آنجا شوند .
مرحله اول از کودکان خواسته می شود که نقشه جزیره خود را بکشند .
بعد برای جزیره خود یک نام و یک پرچم طراحی کنند و قوانین خاصی را برای جزیره خود تعریف کنند .
بعد از کودکان می خواهد تا جزیره خود را به کمک طناب روی زمین باز سازی کنند و همچنینپرچم کشور خود را پارچه بسازنند و بعد کودکان دیگر باید به آن جزیره بروند و طبق قونین آن جزیره به زندگی بپردازند .
هدف از برگزاری این کلاس یک آشنا کردن کودکان با مفاهیمی چون نقشه – پرچم – قانون – احترام گذاری به قانون – متفاوت بودن قوانین کشور های مختلف . بالا بردن اعتماد به نفس و حس خود یابی کودکان می باشد .
روش پنجم )))
روش تجربه محور – ازمایشگاهی
اساس اين روش بر اصول يادگيرى اکتشافى استوار است؛ به اين معنى که در اين روش، مستقيماً چيزى آموزش داده نمى‌شود، بلکه موقعيت و شرايطى فراهم مى‌شود تا شاگردان خود از طريق آزمايش به پژوهش بپردازند و جواب مسأله را کشف کنند؛ به عبارت ديگر، روش آزمايشى فعاليتى است که در جريان آن، شاگردان عملاً با به کار بردن وسايل و تجهيزات و مواد خاصى درباره مفهومى خاص تجربه کسب مى‌کنند. آزمايش معمولاً در آزمايشگاه انجام مى‌شود، اما نداشتن آزمايشگاه مجهز يا وسايل مناسب در مدرسه نبايد دليلى بر عدم اجراى اين روش باشد. در بسيارى از موارد، براى انجام دادن آزمايش وسايل چندان پيچيده‌اى مورد نياز نيست و حتى اين‌گونه وسايل را مى‌توان با کمک شاگردان فراهم نمود. اين روش براى موضوعات علوم‌تجربى روش بسيار مناسبى است، ولى امروزه در روانشناسى و ساير علوم‌انسانى نيز از آن استفاده مى‌شود
برای مثال اگر قرار است امروز به کودکان مفهوم حل شدن مواد مختلف در آب را آموزش دهیم مربی به هیچ عنوان به کودکان آموزشی نمی دهد و تنها شرایط آزمایش را فراهم می کند . یک ظرف بزرگ آب و تعداد زیادی ماده ی مختلف تا کودکان خود آنها را در آب بیاندازند و امتحان کنند که چه اتفاقی برای آنها می افتد . مربی حتا بعد از آزمایش سعی نمی کند که دلیل این اتفاق را توضیح دهد بلکه از خود کودکان می خواهد تا به تحلیل و بررسی بپردازند و نظریه های خود را مطرح کنند و در انتها بعد از شنیدن نظریه ها انها را اصلاح و کامل می کند .
در واقع در سیستم آموزشی – پژوهشی آفتاب سوال و جوابی وجود ندارد که کودکان آن را حفظ کنند بلکه کودکان خود سوال را تجربه می کنند و بعد در مسیر تحلیل و رسیدن به جواب پژوهش می کنند و در نهایت به کامل ترین جواب ممکن می رسند .
.
روش ششم )))
روش بازی محور
، بازی فعالیتی جسمی یا ذهنی هدف دار به صورت فردی یا گروهی است و موجب بروز نیازهای کودک می‌شود، بازی وسیله طبیعی کودک برای بیان «خود »است. «آلفرد آدلر» می گوید: بازی را نباید روشی برای وقت کشی دانست و «گری لندرث» اظهار می دارد که «بازی کودک مساوی است با صحبت کردن بزرگسال ، بازی ، کلمات کودکان است
بازی موجب ایجاد حس لذت در کودکان می شود .
یکی از مهمترین دغدغه های برنامه آموزشی – پژوهشی آفتاب ایجاد شرایطی برای بازی کردن هدفمند کودکان است که آنها بتواند با ایجاد یک شرایط و لحظات لدت بخش برای کودکان آنها را از بازی کردن به درک بهتر مفاهیم آموزشی برساند .
------------------------------------------------------------------
آشنایی با کتاب های سیستم پژوهشی و آموزشی آفتاب
سیستم ارزیابی تمایلات درونی آفتاب
کارنامه و پروفایل کودکان آفتابی